Kua kōrerohia i tēnei whārangi:
E toru ngā peka o te kāwanatanga i Aotearoa:
Ahakoa e mahi tahi ana ngā peka e toru, e noho motuhake ana aua peka. Ka pēnei e mōhio māriretia ai kāore e nui rawa ana te mana o tētahi wāhanga o te kāwanatanga.
He āwhina kei te kiriata o raro iho nei hei whakamārama i te rerekētanga i waenga i te Pāremata me te Kāwanatanga.
Te kapetuhi ataata available for Te Pāremata me te Kāwanatanga
Huaki
Ko Te Rūnanga Hanga Ture, e kīia nei hoki ko te Whare Pāremata, te hononga o Te Whare Rūnanga me te Upoko o te Kāwanatanga. Ko tāna mahi matua he whakatau i ā tātou ture.
Ko ngā mahi a Te Rūnanga Hanga Ture ko te:
E whitu ngā tūru mō ngā rohe Māori i te pāremata. He mea pōti e ngāi Māori i whiriwhiri kia pōti i te rārangi Māori i te Pōtitanga Whānui. Ko Tā Apirana Ngata rātou ko Tā Māui Pōmare, ko Iriaka Rātana, ko Matiu Rata ētahi o ngā rangatira rongonui i noho ki ngā tūru Māori i te pāremata.
Ka wātea a ngāi Māori ki te whiriwhiri ki te rēhita ki te Rārangi Māori, ki te Rārangi Whānui rānei. Mā tō whiringa rārangi pea e panoni ai i te tapeke o ngā tūru Māori i te pāremata. Ki te nui ake ngā tāngata i te Rārangi Māori, ka nui ake ngā tūru Māori.
He pārongo anō mō te orokohanga o ngā tūru Māori i te pae tukutuku a te Pāremata.
Ko te Tumu Whakarae te Kāwanatanga kua pōtihia i te rā, i waenga hoki i ngā pekanga kāwanatanga katoa. E whai wāhi atu ana ki tēnei te Pirimia me ngā Minita e ārahi ana i ngā wāhanga rerekē, pērā i te Hauora me te Mātauranga. Ahu ai te nuinga o ngā Minita i te Rūnanga o te Kāwanatanga.
Ko te pāti tōrangapū, ko ngā pāti tōrangapū rānei e nui ake ana ōna tūru tērā e tū ana hei Tumu Whakarae. Ki te mahi tahi ngā pāti tōrangapū e maha katoa ai ngā tūru, e kīia ana tērā he ‘Kāwanatanga haumi’.
Ko tā te Kāwanatanga he:
E whai wāhi ana hoki ki tēnei peka o te kāwanatanga ngā tiati me ngā āpiha kōti katoa. Ko te upoko o Te Rōpū Tiati Te Tumu Whakawā o Aotearoa.
Ka whakamāori, ka whakahāngai hoki ngā tiati me ō tātou kōti i te ture ka rongo ana, ka whakatau ana hoki i ngā kēhi. E motuhake ana Te Rōpū Tiati i ērā atu peka, ka mutu, he āwhina i roto i tēnei motuhaketanga e tiakina ai ō tātou mōtika tangata. Ka kopoua e te Kāwana-Tianara ngā tiati me ngā āpiha kōti katoa nā runga i te tūtohua o rātou e te Rōia Matua.
E whā ngā papa matua o te pūnaha kōti. He tūranga rerekē tō ia kōti.
He tukanga ōkawa i roto i te pāremata mō te waihanga me te whakatika i ngā ture. E whai wāhi atu ana ngā rōpū rerekē, tae atu ki te marea.
Peka mai ki te ako i ngā korero mō nga tuhinga tūāpapa o Aotearoa, mō He Whakaputanga me te Tiriti o Waitangi.
Mā te pōti e mōhio ai koe e whai wāhi ana tō titiro. Ākona me pēhea te rēhita, te whai pārongo hoki mō te pōti i ngā pōtitanga whānui me ngā pōti ā-rohe.
Arā noa ake ngā ara e rangona ai ō whakaaro e ngā mana whakahaere, mā roto i te toro atu ki te Kāwanatanga, ki te Pāremata rānei, mā roto rānei i ētahi atu ara.
