Ngā tāke

He nui ngā kaiwhakawhiwhi mahi i Aotearoa e whakamahi ana i te pūnaha o te PAYE (te utu i a koe e mahi ana), nā reira mēnā ka whai utu ā-hāora, utu ā-tau rānei koe, ka aunoa te tangohanga o ō tāke. Kua tango kētia ngā tāke i tāu e kite nā i tō puka utu, i tō pūtea pēke rānei, nā reira kāore koe e mate ana ki te māharahara ki te utu i āu anō tāke.

I te nuinga o te wā, me whakaatu koe i tō waehere tāke ka waitohua ana tō kirimana mahi. Me whakatau koe i te waehere tāke mō ia momo moni whiwhi ka riro i a koe. Tirohia te pae tukutuku o IR mō ētahi atu pārongo mō tō waehere tāke.

Mēnā e whakahaere ana koe i āu anō mahi, he kaimahi pakihi koe, ā, e kīia nei koe he tangata mahikuhu. Nā runga i tēnā, e mate nā koe ki te whakamōhio atu ki a IR me te whakakī i tētahi puka rerekē e utua ai ō tāke, inā hoki kāore koe e tākehia i a koe e utua ana. He rauemi ā-ipurangi e wātea ana ki te hunga mahikuhu, pērā i a Business NZ, i a IR, i Ngā Pou Whakawhirinaki o Aotearoa hoki.

Ehara i te mea e nui ake ana te tāke i tō tūranga tuarua. Ka tāke tonutia koe nā runga i te tapeke o ō moni whiwhi katoa i te roanga o te tau anō nei kotahi anake tō tūranga.

Ki te rite tonu te utua ōu ki te moni ukauka, me pono koe mō ō moni whiwhi. I te nuinga o te wā, me pūrongo atu koe ki a IR, me utu tāke hoki koe pērā i te hunga mahikuhu.

He nama motuhake te Student Loan me utu tonu e te tangata. Ka tohu te waehere tāke ka tukua e koe ki tō kaiwhakawhiwhi mahi i tō whai Student Loan, nā reira he 12% atu anō ka tangohia e ia hei āwhina ki te utu i tō Student Loan. He utu motuhake tēnei, engari ka tangohia atu i tō utu i te wā o te tāke. Kei a IR tētahi tātaitai mō te whakahoki utu mēnā ka pīrangi pārongo atu anō koe.