Ngā wāhanga o te whai i tō raihana hautū

Te mahere huarahi ki tō raihana waka

(ahunga: NZTA)

E whakaatu te whakaahua o te raihana hautū o Aotearoa i ngā waka e āhei ana koe ki te taraiwa me ngā āhuatanga me ū koe ina taraiwa ana koe. Ka taea hoki te whakamahi hei whakatūturu ko wai koe i te wā ka tonoa kia whakatūturutia tō tuakiri. 

E toru ngā wāhanga o te whai i tō raihana hautū.

• raihana ako – ka āhei koe ki te ako ki te taraiwa me tētahi kaiārahi  
• raihana here – ka āhei koe ki te taraiwa me te kore kaiārahi i waenga i te 5am me te 10pm  
• raihana matua – ka āhei koe ki te taraiwa me te kore here o te raihana here 

E rārangi ana ngā taipitopito i te whārangi te whiwhi raihana hautū a Waka Kotahi te whiwhi raihana hautū a Waka Kotahi i ngā paearu mō ia wāhanga kua whakarāpopototia nei e mātou i raro.  

Raihana ako

Mātua me 16 tau, neke atu ō tau i mua i tō tono mō tētahi raihana ako. Me ako koe i ngā tikanga hautū waka me te pāhi i tētahi whakamātautau ariā whirirau ā-rorohiko hei whakaatu e mārama ana koe ki ngā ture mō te taraiwa haumaru i Aotearoa. Hei whakarite mō te whakamātautau me pānui koe i te New Zealand road code, Ngā tikanga hautū waka o Aotearoa: te puka ōkawa rānei. Ka taea te hoko mai te pukapuka o ngā tikanga hautū waka mai i te nuinga o ngā toa pukapuka, ā, kei roto hoki i tō whare pukapuka o tō rohe.  

He rauemi tuihono te Drive’s interactive road code me te Pathways Awarua's road code module me ngā mahinga pāhekoheko ngahau me ngā arawātea hei whakamātautau i ō akoranga – tae atu ki ngā whakamātautau whakaharatau.  

Ina pāhi koe i te whakamātautau, ka whiwhi koe i tētahi raihana ako, ā, ka āhei koe ki te tīmata i ō akoranga ā-ringa me tētahi kaitiaki, kaitohutohu rānei. E noho haumaru ai koe i a koe e ako tērā ētahi here me mātua whai koe. Pērā i ēnei: 

• Ka āhei anake koe ki te taraiwa waka ina whai kaiārahi koe e noho ana i tō taha. Me mātua whai te kaiārahi i tōna raihana taraiwa tūturu o Aotearoa. Mātua me rua tau te tawhito, neke atu rānei, mēnā rānei kei raro te tawhito o tōna raihana taraiwa matua o Aotearoa i te rua tau, me mātua whai i tētahi raihana taraiwa matua o tāwāhi mō te neke atu i te rua tau. 
• Me mātua whakaatu tō waka i ngā tauwaka ākonga (L) i mua me muri:

• Ka āhei koe ki te kawe pāhihi, engari me mātua whakaae tō kaiārahi. Kei runga i tō kaiārahi te kawenga mō ngā pāhihi.

Raihana here  

Ina mau i a koe tō raihana ako mō te 6 marama i te iti rawa ka āhei koe ki te tono mō tō raihana here. Me mātua 16 ½ tau, neke atu rānei ō tau i mua i tō tono, ka mutu me pāhi koe i tētahi whakamātautau taraiwa waka hei whakaatu he haumaru tō taraiwa. Ka taea e koe te tāpui tō whakamātautau i te paetukutuku a Waka Kotahi. He tata ki te kotahi haora te roa o te whakamātautau, ā, kei roto ko tētahi tirotiro haumaru o te waka i mua o te taraiwa, he taraiwa mō te 45 meneti me tētahi āpiha whakamātautau me te whiwhi i ō otinga me ngā whakamārama. Ka āhei koe ki te heri kaitautoko i tō taha i te whakamātautau. Hei whakarite mō te raihana here me tikiake koe i te taupānga Drive Go hei whakangungu i ngā pūkenga taraiwa haumaru, ka mutu kia pāhi koe i tō whakamātautau raihana here.  

Ka whai ētahi tāngata i ngā akoranga taraiwa ngaio kia takatū ai mō te whakamātautau raihana here. Ka tuku akoranga ngā kaitohutohu taraiwa me ngā rōpū rerekē, ā, he rerekē ngā utu e ai ki te wāhi e noho ana koe. Kei reira hoki ngā whakahaere e whakarato ana i ngā whakangungu taraiwa koreutu, utu tāpiri rānei i ētahi wāhi o te motu. Ka kitea e koe ētahi o ēnei i te Family Services Directory. 

Ina pāhi koe i te whakamātautau, ka whiwhi koe i te raihana here. Kei reira ngā here hei whai māu, kei te whārangi Ngā here o te raihana here o te paetukutuku a Waka Kotahi. Pērā i ēnei: 

• I waenga i te 10pm me te 5am ka āhei anake koe ki te taraiwa mēnā he kaiārahi tōu kei te tūru pāhihi o mua 

• Mēnā kei te taraiwa koe me te kore kaiārahi, ka āhei anake koe ki te heri pāhihi mēnā kei te ū ki ētahi here whāiti – hei tauira, mēnā ko tō makau, he tamaiti rānei e noho ana i tō taha, tō matua, kaitiaki rānei. 

Raihana matua  

Ina eke te wā ki te 18 marama i a koe tō raihana here, 12 marama rānei mēnā kua oti i a koe te akoranga taraiwa whatutoto kua whakaaetia , ka āhei koe ki te tono mō tō raihana matua. Me mātua 18 ō tau, neke atu rānei, 17 ½ rānei mēnā kua oti i a koe tētahi akoranga kua whakaaetia, i mua i tō tono. Me pāhi koe i te whakamātautau taraiwa mō te raihana matua.

Ko te whakamātautau taraiwa mō te raihana matua he whakamātautau 30 meneti te roa i raro i tētahi āpiha whakamātautau, māna e whakatau mēnā e pai ana tō taraiwa ki te koke ki taumata kē o te raihana taraiwa. Ina pāhi koe kua mutu tō whai i ngā here o te raihana here, ā, ka āhei koe ki te taraiwa i ngā waka e rārangi ana mō te raihana taumata 1 .  

Ngā raihana hautū mō ētahi atu waka 

Tirohia Ngā raihana mā ngā momo waka mō ngā mahi o te whai i tētahi raihana mō ētahi atu waka pērā i ngā taraka, motupaika me ngā pahi. Mēnā e hiahia ana koe ki te eke pahikara whai mīhini (kuta whai mīhini) me whai koe i tētahi momo raihana taraiwa o Aotearoa. Arā, ka āhei koe ki te taraiwa i tētahi pahikara whai mīhini mā te raihana ako noa iho.  

Ki hea haere ai mō te Raihana taraiwa 

E whiwhi ai koe i tētahi raihana taraiwa, te whakahou rānei, me tono ā-tinana koe i tētahi māngai tuku raihana. Tirohia Te kimi māngai tuku raihana i tō rohe mō ētahi mōhiohio anō.