Kua kōrerohia i tēnei whārangi:

Ngā hononga tāngata hauora 

Ahakoa ko ngā hoa, ko te whānau, ko ngā hononga whakaingoingo, taihema rānei, kia mārama koe ki ngā āhuatanga e kīia ai he hauora ō hononga tāngata. Ka mutu, me whakapau ngoi te katoa e whai pānga ana ki aua hononga.     

Mā ngā hononga hauora e haumaru ai, e hāneanea ai, e uaratia ai, e whakautetia ai koe. Anei ētahi āhuatanga e hauora ai te hononga tāngata, ko: 

  • te whitiwhiti kōrero i runga i te whai hua me te whakaute  
  • te mārama ki tā kōrua, koutou rānei e kawatau ana i te hononga 
  • te mōhio ki ō mōtika, ō haepapa hoki 
  • te manarite me te rite o te toha o te mana 
  • te mōhio ki ngā tuakoi ā-tinana, ā-kare ā-roto hoki o tēnā, o tēnā 
  • te whakaute i ngā uara, i ngā kare ā-roto, i ngā whakapono hoki o tēnā, o tēnā 

Whakaarotia ngā hononga o tō ao ā mohoa noa nei. Ko ngā hononga hauora, ngā hononga e ora ake ai, e iti iho ai tō mokemoke. Whakaarotia ngā pūmanawa e paingia ana e koe i ētahi tāngata, ā, kia pērā hoki koe ki ētahi atu.  

Te renarena o te taukaea ki tō whānau 

Tērā ka matemate ā-one koe mehemea e noho matara ana koe i tō whānau mō te wā tuatahi. Ko te utu pea o te takahi whenua e taupā nei i te riterite o tō toro i a rātou.  

Ko te mokemoke ki tō whānau, ki tō kāinga hoki he māori noa, ka mutu, arā ētahi āhuatanga e renarena tonu ai te taukaea, e kore ai te ongeonge e pā ki a koe. Whakamātauria ētahi mahi, pēnei i: 

  • te whakarite i tētahi taiwhanga kōrero ā-rōpū me tō whānau. Ka whakatau ki te arowhai i a koutou anō, i ia rua rā, i tētahi wā i te wiki, i te wā rānei e pai ana ki a koe. He tuku kau pea i tētahi whakaahua hangareka, i tētahi paku karere ā-reo rānei. 
  • te whakarite mahere ki te hui ā-ipurangi mō ētahi kaupapa motuhake, ki te kore e taea te noho rae ki te rae. 

Mehemea e māharahara ana koe ki ētahi o tō whānau e māuiui ana, e kaumātua ana, whakaritea pea he tautoko i te hunga e noho pātata ana ki a rātou, pēnei i te kiritata, i tētahi hoa, i tētahi kē rānei o te whānau. Whakapā atu pea ki tētahi kaiwhakarato hauora, e mauru ai ō māharahara.  

Ngā hoa pirihonga 

Ko tētahi o ngā āhuatanga nui ka kitea pea e koe i tō oranga, ko te rerekē haere o te āhua o ō piringa ki ō hoa, me te auau o tō koutou kite i a koutou.  

Ngā hononga whakaingoingo, taupiri hoki 

Tokomaha ana ka tūhura i ngā hononga whakaingoingo, taupiri hoki ka pakeke haere ana te tangata. He mea nui kia kaua e whāwhai, kia haumaru, kia mārama hoki he rerekē tā tēnā, tā tēnā e pīrangi ai.